[PRZEDPREMIEROWO] "Dziewczyna z ogrodu" - Parnaz Foroutan

Kategoria: literatura współczesna

Wydawnictwo: Kobiece

Tłumaczenie: Ewa Morycińska-Dzius

Rok wydania: 2016

ISBN 978-83-6517-039-2

Liczba stron: 260

Cena: 34,90 zł.

Premiera: 01.02.2016

Moja ocena: 7,5/10

„Samotność to uczucie, którego można dotknąć. To obecność nieobecności”. 

Potworna samotność, żal, otępienie, cierpienie, bezsilność, pożądanie, rozpacz, obsesja to słowa, które przychodzą mi na myśl, po lekturze tej powieści. Wszystkie te emocje towarzyszą także czytelnikowi, który zagłębiając się w tę historię, sam przeżywa swoistą udrękę. Z każdą kolejną stroną popada w coraz większe przygnębienie, a po lekturze odczuwa wyłącznie smutek i żal oraz zdumienie. Tak! Ta książka ogromnie mnie zaskoczyła — dawno nie czytałam powieści, przez którą tak trudno przebrnąć ze względu na nagromadzenie przykrych uczuć — ta historia nie posiada jasnych barw, jawi się wyłącznie w smutnych odcieniach…


Parnaz Foroutan urodziła się w Iranie i tam spędziła wczesne dzieciństwo. Powieść „Dziewczyna z ogrodu” została zainspirowana historią własnej rodziny, autorka za tę książkę otrzymała stypendium PEN Clubu. Obecnie wraz z mężem i dwiema córkami mieszka w Los Angeles. Niniejsza publikacja jest debiutem literacki autorki.

Akcja powieści rozgrywa się w XX-wiecznym Iranie w mieście Kermanshah i opowiada o dramatycznych losach zamożnej rodziny Żydowskiej. Rachel, która wychowała się bez matki w ubogiej rodzinie, w jednej chwili z małej dziewczynki staje się żoną zamożnego Ashera. Niemalże z dnia na dzień musi podołać obowiązkom żony, której główną rolą jest obdarowanie męża dzieckiem — synem, który w przyszłości stanie się jedynym spadkobiercą fortuny. Mijają miesiące, a Rachel nie potrafi wydać na świat upragnionego potomka, popada w rozpacz, swoistą niemoc, która przeradza się w żądzę zemsty oraz obsesję, prowadzącą do kolejnych nieszczęść.

„Panie, daj mi dziecko — szepnęła w stronę ciemnej wody. Proszę, daj mi dziecko. Syna, Panie. Tylko syna, tak żeby mąż był ze mnie zadowolony. Tak żebym zawsze miała miejsce w jego domu. Błagam, Panie, ja muszę mieć dziecko!” (str. 29)

„Dziewczyna z ogrodu” jest mocno niepokojącym debiutem, napisanym w bardzo specyficznym stylu, który może sprawiać czytelnikowi pewne trudności. Początkowo miałam problem, aby wgryźć się w tę historię, gdyż jest napisana w formie wspomnień, chwilami bardzo chaotycznie, z nagłymi przeskokami z teraźniejszości w odległą przeszłość. To powodowało pewien dyskomfort i chaos w mojej głowie. Niemniej jednak, im głębiej brnęłam w tę opowieść, tym bardziej stawała się dla mnie klarowna. Fabuła zaczęła nabierać wyrazistości — jednakże nacechowana jest tak wielkim smutkiem, samotnością i bólem, że te emocje przekładały się na moje samopoczucie. Dawno nie czytałam książki, którą musiałam odkładać na bok, aby dać wytchnienie przytłoczonemu umysłowi, który popadał w swoistą melancholię, odczuwając wyłącznie smutek i przygnębienie. Ta historia naznaczona jest tak wielkim cierpieniem, że nie sposób czytać jej bez emocji. Rachel to postać, której się jednocześnie współczuje i chwilami nie rozumie bowiem jej zachowanie, wynikające z bezsilności, która popycha ją do irracjonalnych posunięć, wywołuje różnorodne uczucia. Wokół niej są inne kobiety oraz mężczyźni, którzy wpływają na jej psychikę, stosując wyłącznie presję. Dlatego nieustanny brak wyrozumiałości i wsparcia — wzbudza w niej najpierw zagubienie i bezradność, następnie otępienie, które przeradza się w obsesję, prowadząc do błędnych i egoistycznych zachowań, do zatracenia się we własnym smutku i nieszczęściu.

Rola kobiet w żydowskich rodzinach ogranicza się do obowiązku wydawania na świat kolejnych potomków, najlepiej płci męskiej, oraz dbałości o ognisko domowe — nie ma miejsce na realizowanie marzeń czy pasji. To wywołuje wzburzenie i ogromne współczucie. Nie jest mi obca tego typu literatura, jednak ta książka ma bardzo specyficzny wyraz — mimo że niemal każda publikacja opowiadająca o losach kobiet wychowujących się w państwach na Bliskim Wschodzie jawi się w smutnych barwach —  to jednak w „Dziewczynie z ogrodu” wyczuwa się wyłącznie niecodzienny ból i cierpienie. Nie udało mi się znaleźć w niej żadnych pozytywnych czy dających nadzieję treści. Książka nasycona jest także ortodoksyjną religią, wiarą w niepojęte zabobony, którymi przepełnione jest społeczeństwo żydowskie. Zupełnie nie pojmuję, jak można kierować się w życiu kuriozalnymi gusłami, które dla mnie są niezrozumiałe i irracjonalne. 

Według mnie Paranz Forountan znakomicie oddała dramat, przez który przeszła jej rodzina. Autorka opowiedziała tę historię w sposób, który budzi niemałe emocje, zapada głęboko w pamięć, pozostawiając czytelnika w swoistym odrętwieniu. Słowem to dobra powieść, która ukazuje egzystencję i codzienne dramaty kobiet żyjących na Bliskim Wschodzie. Obnaża tajniki niepojętej wiary, która bardzo mocno przekłada się na życie codzienne, jest czynnikiem dominującym, wyznaczającym drogę, z której nie można zboczyć, nawet kiedy w grę wchodzi ludzkie zdrowie, czy nawet życie. Ta książka niewątpliwie szokuje, smuci i zaskakuje. Pozostawia także uczucie żalu i współczucia, ale i niedowierzania, że we współczesnym świecie przy tak dobrze rozwiniętej medycynie nadal rozgrywają się podobne dramaty. Ponadto przerażające jest to, że ciągle funkcjonują kraje, w których kobietom tak mocno ograniczono prawa — nie mogą się kształcić, rozwijać, realizować swoich marzeń — jakby były gorszym gatunkiem, który nie zasługuje na szacunek i godne życie.

Czy polecam lekturę "Dziewczyny z ogrodu" Paranz Forountan? Bez wątpienia tak! Jednakowoż ostrzegam, nie jest to łatwa książka. Nie oczekujcie po niej lekkiej i przyjemnej historii, która po trudnym dniu ukoi Wasz umysł  — ta powieść ją dodatkowo obciąży wywołując niepokój i emocjonalne odrętwienie. 

„Dziecko jest pokarmem dla duszy jak chleb pokarmem dla ciała”. (str. 244)

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję: