[RECENZJA] "Miłość, zbrodnia, kara" - Helena Kowalik

Kategoria: reportaż / literatura faktu

Wydawnictwo: MUZA

Rok wydania: 2016

ISBN 978-83-287-0210-3

Liczba stron: 416

Moja ocena: 8/10

Zbiór reportaży Miłość, zbrodnia, kara Heleny Kowalik to publikacja, którą trudno poddawać swobodnej ocenie. Autorka przytacza szereg przestępstw, które na przestrzeni lat srodze zapisały się na kartach akt sądowych. Reportaże zawierają najbardziej sadystyczne, wstrząsające czyny karalne, zeznania ludzi — nierzadko pozbawionych wszelkich emocji — którzy dopuścili się zbrodni wyjątkowo okrutnych, nieprawdopodobnych, a także skrajnie wynaturzonych — słowem karygodnych! Jak poddawać ocenie książkę, która nie stanowi fikcji literackiej, która ukazuje autentyczne, do szpiku zwyrodniałe ludzkie życie?

Helena Kowalik posiada bogaty biogram — jest autorką wielu zbiorów reportaży: Wyjście z lasu (Iskry 1977- wyróżnienie redakcji „Życia Literackiego” za książkę roku), Pan wiesz, skąd ja jestem (Iskry 1978), Chleb, który nie bodzie (KAW 1978), Melizna (Iskry 1978), Mali ludzie Gierka (Omnibus 1990), Opolski exodus (Wojewódzki Ośrodek Informacji Naukowej w Opolu 1990). Ponadto drukowała reportaże w serii Ekspres reporterów (KAW) oraz w serii wydawniczej Białe Plamy (Oficyna Literatów Rój). W latach 2006-2007 wydawała swoje reportaże w cyklu Reporterzy na tropie (Ostrowy). Jest autorką powieści Człenio (Branta 2008) i Córka Kaina (Branta 2009). Za osiągnięcia reporterskie otrzymała Nagrodę im. Ksawerego Pruszyńskiego; oraz III nagrodę im. B. Prusa. W Ogólnopolskim Konkursie Reportażystów Polskiego Radia Melchiory 2010 w kategorii Inspiracja roku Helena Kowalik dostała nagrodę Melchiora 2010 z uzasadnieniem: "Za uporczywe i konsekwentne dążenie do prawdy w reportażach sądowych z tomu Warszawa kryminalna". Prowadzi stronę internetową z reportażami www.trop-reportera.pl (informacja pochodząca od Wydawcy). 

Autorka długo pracowała nad materiałami do niniejszej publikacji. Analizowała akta sądowe, niejednokrotnie przebywała na sali sądowej podczas toczących się rozpraw. Śledziła proces przebiegu postępowania po to, by w obiektywny, zgodny z rzeczywistością sposób obnażyć nie tylko wyjątkowe okrucieństwo tkwiące w ludzkiej naturze, patologię posuniętą do granic wyobraźni, niedostosowanie społeczne wymykające się spod wszelkiej kontroli, ale także niedoskonały system prawny, który od lat wywołuje wiele kontrowersji. Kary za popełniane przestępstwa — między innymi dzięki lukom prawnym, kiepsko przygotowanym opiniom biegłych sądowych i wielu innym czynnikom — bywają niewspółmierne do dokonanych aktów zbrodni. Zdarzają się także pomyłki, naprawdę bardzo trudno fałszywym oskarżeniem zniszczyć czyjeś życie. Dzięki tym reportażom czytelnik posiada możliwość obserwacji żmudnego procesu postępowania, często opartego na poszlakach. W trakcie lektury niejednokrotnie nasuwała mi się refleksja, że praca komisarzy śledczych, prokuratorów, patologów, sędziów zwłaszcza tych zajmujących się przestępstwami kryminalnymi najcięższego formatu, bywa szalenie trudna i bez wątpienia wyniszcza psychikę. Po lekturze — mimo iż poniekąd jestem związana z tym zawodem — czuję się zdruzgotana, wstrząśnięta i wyjątkowo przytłoczona.

Nie chcę przytaczać, czy opisywać zamieszczonych reportaży, napiszę tylko, że są one bardzo różnorodne, każdy z nich przedstawia inny epizod, kolejnych sprawców i ich ofiary. Ukazują one zbrodnie dokonane w obszarze Polski na przestrzeni lat, o których stanowi kodeks karny — ofiarami są kobiety, mężczyźni, a także dzieci. Reportaże mówiące o małoletnich, krzywdzonych i padających ofiarą na tle seksualnym były dla mnie wyjątkowo trudne do zniesienia. W tym zbiorze znajdziecie chorą, pozbawioną rozumu miłość, zbrodnię, która zaskoczy wyjątkowym okrucieństwem i skrajnością oraz karę, która bywa sroga, często trudna do ustanowienia, ale także nieproporcjonalna do popełnionej zbrodni, czy też zwyczajnie niesłuszna. 

Miłość, zbrodnia, kara Heleny Kowalik to szokująca publikacja, nierzadko wywołująca dreszcz przerażenia, grymas odrazy i niedowierzania. To bolesna w odbiorze książka, oparta na prawdziwym, przesiąkniętym patologią życiu. Obnaża nie tylko wypaczoną psychikę ludzką, społeczeństwo ziejące nienawiścią, nasiąknięte zaburzonymi, zdegenerowanymi cechami osobowości, ale także niebywałą naiwność, głupotę i skrajną nieodpowiedzialność oraz strach, bezsilność, która nierzadko doprowadza do dramatycznych w skutkach zdarzeń. Tej książki nie sposób czytać jednym tchem, to jedna z tych publikacji, którą powinno się dawkować, czytać w odstępach czasowych — po jednym, góra trzech reportażach dziennie. Z pewnością nie polecam jej wrażliwym, pasjonującym się literaturą piękną czytelnikom — to książka dla osób o mocnych nerwach, wytrwałości i odpornej psychice. Jeśli lubicie programy typu 997 koniecznie sięgnijcie po Miłość, zbrodnię, karę Heleny Kowalik. Niemniej jednak ostrzegam, ta publikacja budzi sporą grozę, z większym natężeniem oddaje realizm opisywanych wydarzeń. Według mnie to rzetelnie opracowany zbiór reportaży, w którym brak pretensjonalności, jest doszczętnie nasycony brutalną prawdą. Odważycie się?

Książka bierze udział w wyzwaniu: 

Czytam opasłe tomiska 

Za udostępnienie egzemplarza do recenzji serdecznie dziękuję Wydawnictwu: