"Miłość w czasach zagłady" - Hanni Münzer

Kategoria: literatura piękna

Wydawnictwo: Insignis

Tłumaczenie: Łukasz Kuć

Rok wydania: 2016

ISBN 978-83-65315-26-7

Liczba stron: 488

PREMIERA: 30.03.2016

Moja ocena:  8/10

„Człowiek odnosi w życiu wiele ran. Najgorszymi spośród nich są te, których nie widać, gdyż pozostają ukryte na dnie ludzkiej duszy…”.

Czy historia miłości naznaczonej piętnem holokaustu widziana oczami niemieckiej pisarki może dla nas, Polaków, stać się wytworem godnym uznania i aprobaty? Czy te ciężkie, bolesne i ciągle dla nas drażliwe kwestie zobrazowane na podstawie faktów historycznych oraz niewątpliwie sprawnej wyobraźni Hanni Münzer mogą wywołać w nas poruszenie i skłonić do chwilowej zadumy? Po lekturze publikacji „Miłość w czasach zagłady” jestem przekonana, że niniejsza lektura poruszy struny wrażliwości niejednego czytelnika, przywoła bolesne wspomnienia, pozostawiając ślad w umyśle — czy trwały i bardzo bolesny? To już kwestia indywidualnej wrażliwości i odporności psychicznej. Bez wątpienia historia ukazująca losy kilku pokoleń kobiet na tle dramatycznych wydarzeń z okresu II wojny światowej opisana przez Hanni Münzer to bardzo intrygująca, zajmująca i niepokojąca opowieść, która na wiele godzin porwała mnie w daleką i bardzo emocjonalną podróż, ukazując wielopokoleniową rodzinę, na której wojna odcisnęła długotrwałą skazę, komplikując życie bohaterów jeszcze przez wiele lat…

„[…] na wojnie nie marnuje się nic, poza ludzkim życiem”. (str. 95)

Felicity — jedna z bohaterek niniejszej książki za sprawą odnalezionego przez jej matkę pamiętnika odkrywa mroczną tajemnicę, którą przez wiele głęboko w sercu skrywała jej niedawno zmarła babcia. Wspomnienia sięgają lat 20., kiedy to między innymi po nieudanym puczu monachijskim Adolf Hitler trafił na pięć lat do więzienia, gdzie napisał książkę Mein Kampf, tym samym tworząc szaleńczy program ruchu nazistowskiego. Właśnie w tym czasie swoje poukładane i spełnione życie wiodła prababcia Felicity, Elisabeth — słynna śpiewaczka operowa, żona lekarza o żydowskim pochodzeniu. Niestety gwałtowny przewrót w państwie niemieckim spowodowany kryzysem gospodarczym oraz wyborami, w których sukces odniósł Adolf Hitler, zupełnie rujnuje beztroskie i stabilne życie Elisabeth, tym samym wpływając w negatywny sposób na dalsze losy późniejszych pokoleń. W kolejnej części autorka koncentruje się przede wszystkim na wydarzeniach z życia córki Elisabeth — Deborah, która to w okresie holokaustu na skutek wątpliwych decyzji swojej matki, ponosi istotne i brzemienne w skutkach konsekwencje — zresztą podyktowane także jej bardzo młodym wiekiem oraz ogromną naiwnością, której chwilami zupełnie nie potrafiłam pojąć. 

„[…] nagle stał się osobą niepożądaną we własnym kraju — tylko dlatego, że nowe polityczne kierownictwo uznało Żydów za trędowatych wyrzutków, czyniąc z nich podludzi pozbawionych wszelkich praw”. (str. 135)

„Żydowska kultura i wszelkie przejawy żydowskiego życia miały zostać całkowicie wymazane — taka była wola Führera”. (str. 209)

Autorka w ciekawy sposób podzieliła tę historię na pięć części, ukazując dzieje kolejnych bohaterek zaczynając od czasów współczesnych, następnie przenosząc czytelnika w odległe lata 20., prowadząc przez okres II wojny światowej oraz jej finał, ponownie wracając do czasów bieżących. Akcja toczy się na różnych terytoriach, śledzimy wydarzenia mające miejsce między innymi w Monachium, Berlinie i Szwajcarii. Hanni Müzner pokusiła się również na umiejscowienie fabuły w okupowanej przez Niemców Polsce, konkretnie w Krakowie — dzięki czemu w trakcie lektury trudno narzekać na nudę, czy monotonię. Tę książkę czyta się jednym tchem, ze względu na niejednolitość obszarów, wielowątkowość, różnorodność i wyrazistość bohaterów oraz fabułę umiejscowioną na wielu płaszczyznach czasowych, przy czym współczesność zajmuje jej najmniejszą część. To okres wielkiej przemiany, swoistej inwazji na naród żydowski, którego efektem była II wojna światowa, jest głównym tłem wszystkich wydarzeń. Według mnie ciekawym zabiegiem okazało się połączenie faktów historycznych z fikcją literacką i chociaż ukazana historia chwilami wydaje się nierealna, to biorąc pod uwagę fakt, iż wojna naznaczyła się wieloma nieprawdopodobnymi wydarzeniami, można spokojnie przymknąć oko na pewne zbiegi okoliczności oraz ogromną naiwność jednej z bohaterek. Bez wątpienia Hanni Müzner stworzyła bardzo frapującą, porywającą i szalenie emocjonującą historię, od której nie sposób oderwać uwagi, co w moim wypadku skończyło się nieprzespaną nocą, natomiast po odwróceniu ostatniej strony poczułam przede wszystkim satysfakcję, zadowolenie i uczucie dobrze spędzonego czasu.

Reasumując, „Miłość w czasach zagłady” Hanni Münzer to wielopłaszczyznowa opowieść o głęboko skrywanych rodzinnych tajemnicach, o miłości wystawionej na ciężką próbę, o złożonych i dotkliwych dziejach pokolenia kobiet, którym przyszło żyć w czasach postępującego odczłowieczenia i etycznego upodlenia panującej rasy panów, które to narzuciło ówczesnemu społeczeństwu barbarzyńską wizję świata, zupełnie wyniszczając poczucie moralności, tym samym zamieniając wielu ludzi w istoty rządne wyłącznie krwi i wendetty. To kolejna książka, która doskonale obnaża nieprzewidywalność ludzkiego umysłu. Ukazuje także, jak olbrzymie piętno w psychice odciska wojna — mentalne zniewolenie i zezwierzęcenie — które jeszcze przez wiele lat każe płacić wysoką cenę nie tylko za błędy popełnione w tamtym bezlitosnym i wyjątkowo przykrym okresie, ale także za zwykłą bezsilność i brak możliwości wyzwolenia się od destrukcyjnych zachowań żadnych krwi ludzi. To bardzo przykre, ale dla ludzkości wojna okazała się swoistym egzaminem, okresem próby dla wielu zasad moralnych — niestety mnóstwo ludzi poległo na tym gruncie z kretesem, całe szczęście byli też tacy, którzy wykazali się hartem ducha, odwagą i niezłomnością charakteru — między innymi dzięki takim publikacjom ciągle pamiętamy o jednych i drugich...  

„W gruncie rzeczy zwierzęta są mądrzejsze od człowieka. Nie znają ani uprzedzeń, ani różnic rasowych, nie cierpią na manię wielkości ani nie dążą do władzy i nigdy nie zabijają swoich pobratymców z nienawiści czy tylko dlatego, że się czymś odróżniają od pozostałych. Zwierzęta zabijają tylko po to, by przeżyć. Człowiek natomiast zabija bezinteresownie, sam sobie szykując zgubę”. (str. 120).

Książkę polecam czytelnikom lubiącym prozę, w której tłem ukazanych wydarzeń są surowe czasy holokaustu, dla których mieszanka faktów historycznych z fikcją literacką stanowi interesujące połączenie gatunków — osobiście bardzo lubię i cenię tego typu publikacje, dlatego dla mnie była to satysfakcjonująca, wartościowa, ale i niepokojąca przygoda. Dzięki tej książce przeniosłam się do świata kobiet uwikłanych w zawiłe relacje damsko-męskie, których wynikiem było swoiste wyniszczenie, a jego następstwa odbiły się na kolejnych pokoleniach. Niewątpliwie jest to książka obok, której trudno przejść obojętnie... 

„My, ludzie, jesteśmy wszyscy bez wyjątku ogniwami jednego łańcucha. Jesteśmy z sobą nierozerwalnie złączeni, ponieważ nosimy w sobie cząstkę życia i myśli tych, którzy byli przed nami. I jeśli miłość sercem, to pamięć duszą — a obie są nieśmiertelne”. (str. 47).

Książka bierze udział w wyzwaniu: 

Czytam opasłe tomiska 

 Za udostępnienie egzemplarza do recenzji serdecznie dziękuję:

Serdecznie zapraszam do zapoznania się z fragmentami książki:

1. 

2. 

3.

4.