"Człowiek z sową" - Robert Nowakowski

Kategoria: literatura piękna 

Wydawnictwo: Videograf

Rok wydania: 2015

ISBN 978-83-7835-384-3

Liczba stron: 347

Moja ocena: 7/10

Wojna jest koszmarem — pozostawia głębokie piętno, raniąc nie tylko ciało, ale przede wszystkim duszę...

Sięgając po debiutancką powieść Roberta Nowakowskiego „Człowiek z sową” spodziewałam się przede wszystkim powieści kryminalnej, chociaż nietypowej i odbiegającej od utartych schematów. Ostatecznie niniejsza publikacja wywołała we mnie pewną konsternację, gdyż otrzymałam książkę, którą trudno jednolicie sklasyfikować. Ostatecznie z pewnością nie zakwalifikowałabym jej jednoznacznie do gatunku kryminału.

Robert Nowakowski (ur. 1978) – z wykształcenia prawnik niepracujący w wyuczonym zawodzie. Pochodzi z północy Polski, obecnie mieszka pod Krakowem. Pisze kryminały, w których łamie wszystkie konwencje gatunku. Nie potrafi przeżyć dnia bez filiżanki kawy, spaceru z psem i dobrej książki. Jego ulubieni autorzy to: Graham Greene, Zadie Smith oraz Michael Chabon. Aktualnie Robert Nowakowski pracuje nad kolejną książką, tym razem porzuca wszelkie eksperymenty literackie, będzie to powieść współczesna bez wątków historycznych. Autor podkreśla, iż nie ma oporów, aby mówić o sobie, chociaż gdyby miał wybrać motto dla swojej postawy w tym zakresie, powiedziałby: „wolę mówić o książkach, niż o sobie”.

Bardzo trudno w wielkim skrócie opisać fabułę „Człowieka z sową”, jako że jest to powieść, której akcja osadzona jest w rozległej przestrzeni czasowej z brakiem zachowania pełnej chronologii wydarzeń. Głównym bohaterem jest Michał — sylwetka bardzo wyróżniająca się na tle innych postaci ze względu na swoją odmienność, swoisty mankament, który czyni go postacią nierzeczywistą. To właśnie Michał jest narratorem niniejszej powieści, który pomału wprowadza czytelnika w wydarzenia prowadzące do wyjaśnienia zagadki morderstwa pojawiającego się na początku opowieści. Ta książka jest niczym łamigłówka, w której czytelnik musi przebrnąć przez specyficzny nieład, aby ułożyć tę historię w jednolitą, sensowną całość, wyłuskać kwintesencję i zrozumieć jej niebanalne przesłanie. 

Robert Nowakowski stworzył powieść, która zupełnie wymyka się wszelkim trendom i schematom, jest pewnego rodzaju osobliwym zjawiskiem wśród publikacji, które w ostatnim czasie pojawiają się na rynku wydawniczym. Niniejsza książka napisana jest bardzo specyficznym stylem, zawierającym sporo niejednoznacznych wątków, odrobinę chaotyczności wydarzeń, ostatecznie może wyzwalać u czytelnika ambiwalentne uczucia, powodować pewien zamęt, a nawet chwilowe odrętwienie, jednocześnie wzbudzając zachwyt i uznanie dla pomysłowości i oryginalności debiutującego pisarza. Ironiczny humor może stać się w pełni niestrawny, a nawet niezrozumiały dla niektórych odbiorców. W moim odczuciu największą krzywdą dla „Człowieka z sową” było przyporządkowanie jej do kategorii kryminału, dodatkowo sentencja z okładki jakoby była to hipnotyzująca powieść kryminalna, jest sprzeczna z tym, co istotnie otrzymuje czytelnik. Miłośnicy tego gatunku z pewnością nie dostaną modelowego kryminału w iście bestsellerowym stylu, z wartką akcją, intensywnym śledztwem oraz trupem, który ścieli się gęsto na kartach niniejszej książki. Otrzyma natomiast błyskotliwą i w pewnym sensie magiczną powieść psychologiczno-obyczajową z wyczerpującym tłem historycznym oraz elementami metafizyki, fantastyki i umiarkowanym wątkiem kryminalnym.

Akcja książki rozgrywa się na na przestrzeni lat 1924-1981. Śledzimy czasy międzywojenne oraz trudne lata okupacji, początkowo we Lwowie, następnie autor przenosi nas wraz z bohaterami do Krakowa, gdzie obserwujemy wydarzenia z okresu końca konfliktu zbrojnego, aż po zawiłe czasy PRL-u. Wątek kryminalny, czyli zabójstwo oraz rozpoczęte śledztwo pojawia się w prologu, oraz dalej w pojedynczych krótkich rozdziałach, aż do zaskakującego zakończenia. 

Autor najwięcej uwagi poświęcił jednemu z głównych bohaterów, który jest postacią przewodnią i zupełnie nierealną ze względu na posiadany szczególny defekt, czyniący z niego nie tylko osobę nietypową, ale także mocno zagubioną, zamkniętą, niedostępną i bardzo tajemniczą. To z jego perspektywy poznajemy całą historię. Jego portret psychologiczny rozpościera się na kartach tej powieści w sposób złożony, ukazujący wiele zawiłości i swoistej metafizyki w życiu skrzydlatego bohatera. Przyznaję, że nie było mi łatwo odnaleźć się wśród aniołów i duchów, które nieustannie towarzyszyły tej nietuzinkowej postaci. Jednakże wynika to wyłącznie z mojego zamiłowania do powieści mocno osadzonych w wiarygodnych wątkach. 

Nie jest prosto oceniać tego typu publikację, która odbiega od utartej formy przyporządkowanego jej utworu literackiego, ponadto jest zupełnie niejednolita gatunkowo. Bez wątpienia jest to książka wymagająca skupienia i odpowiedniego nastroju bowiem ta powieść absolutnie nie jest literaturą stricte rozrywkową, która daje chwilę wytchnienia i odprężenia po ciężkim dniu. Lektura „Człowieka z sową” wywołuje w szczególności uczucie swoistej melancholii, nostalgii, nawet wyczerpania, ale także głębokiej zadumy oraz pewnego rodzaju ciekawości bowiem bohater jest postacią bardzo intrygującą i zaskakującą. A i tło historyczne ukazujące pogmatwane losy ludzi skazanych na udrękę, tułaczkę, brak stabilności oraz życie w nieustannym zagrożeniu wywołuje u czytelnika specyficzne przygnębienie i swoisty ból. Niewątpliwie autor wykazał się ciekawym i nieszablonowym pomysłem oddając w ręce czytelnika powieść, która zupełnie wymyka się wszelkim konwencjom. 

Do lektury "Człowieka z sową" zachęcam wymagających czytelników, poszukujących pewnego rodzaju swoistości i oryginalności wykreowanych postaci oraz wątków, niebojących się literatury wielopłaszczyznowej z brakiem zachowania pełnej chronologii wydarzeń, z absolutnie nieprzewidywalnym zakończeniem. Tej książki nie czyta się w sposób lekki, łatwy i przyjemny, gdyż wymaga ona od czytelnika pełnego skupienia oraz znalezienia osobliwego klucza otwierającego drogę do zrozumienia skomplikowanych osobowości i pogmatwanych losów bohaterów niniejszej powieści.

Na absolutną pochwałę zasługuje projekt szaty graficznej, który mocno przyciąga uwagę, hipnotyzuje i zachęca do lektury niniejszej książki. 

Za możliwość przeczytania książki

dziękuję autorowi Robertowi Nowakowskiemu.