"Słowa pamięci" - Rowan Coleman

Kategoria: literatura współczesna / obyczajowa 

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Seria: Kobiety to czytają

Tłumaczenie: Agnieszka Barbara Ciepłowska

Rok wydania: 2015

ISBN 978-83-8069-020-2

Liczba stron: 400

Moja ocena: 7,5/10

„Cały świat rozsypał się w drobiazgi”.

Pamięć bywa ulotna niczym ptak czy czas, który przemija bezpowrotnie — to zupełnie naturalne i nieuniknione. Niemniej jednak spróbujcie sobie wyobrazić sytuację, w której zaczynacie zapominać podstawowe słowa, czytanie książek stanowi dla Was olbrzymi problem, nie pamiętacie twarzy ukochanych osób oraz swojego wieku, nie jesteście w stanie sprostać opiece nad własnymi dziećmi, podstawowe czynności wydają się być niezwykle trudnym w realizacji wyzwaniem, a w Waszych głowach jest wyłącznie chaos i dezorientacja? Dla mnie to brzmi wyjątkowo przerażająco i przytłaczająco. A jednak dookoła nas jest wielu ludzi, którzy zapadają na chorobę Alzheimera, tym samym każdego dnia doświadczają wielu przykrych i trudnych do zaakceptowania zdarzeń. To schorzenie zaburza pamięć, orientację, język, rozumienie, zdolność uczenia się oraz oceny sytuacji, na domiar tego osoby dotknięte tą chorobą z każdym dniem odczuwają coraz większe otępienie i zagubienie. Wszystko, co dotychczas było znajome, bliskie, dające poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa nagle staje się nieznane, toteż wzbudza coraz większy lęk, powodując uczucie odosobnienia i swoistego zamętu. Alzheimer jest chorobą neurodegeneracyjną, wyjątkowo okrutną, podstępną i przykrą w skutkach, na domiar tego diagnoza stanowi, nieunikniony i niezaprzeczalny wyrok śmierci bowiem jest schorzeniem postępującym i absolutnie nieuleczalnym.

„[…] kawałki mojego mózgu zaczęły znikać”. Str. 273

Claire jest stosunkowo młodą, spełnioną i aktywną kobietą, która pewnego dnia dostrzega w swoim zachowaniu, bezsporne niedogodności bowiem niespodziewanie zaczyna zapominać, gdzie mieszka, po co wyszła z domu, ile ma lat, jak się nazywa. Coraz więcej prozaicznych spraw przewrotnie umyka z jej pamięci, wprowadzając w jej życie wiele zamieszania, które często stawia ją w kłopotliwym położeniu. Codzienne czynności wymykają się spod jej kontroli — opieka nad małą córeczką wydaje się ponad jej siły, wyjście z domu stanowi nie lada wyzwanie bowiem tuż za rogiem Claire zapomina, gdzie mieszka, traci orientację, odczuwa lęk i potworny chaos, bądź zupełną beztroskę, niczym mała i niedojrzała dziewczynka. Raptem jej ukochany mąż staje się dla niej obcym człowiekiem, w jego obecności nie czuje się  bezpiecznie i komfortowo, chwilami ją przeraża, wywołuje w niej uczucie lęku i zmieszania. Clarie ma wrażenie, że nad jej poukładanym życiem coraz gęściej rozpościerają się czarne i złowieszcze chmury, które przysłaniają jej dotychczasową tożsamość, szczęśliwy związek oraz jej ukochane córki, które zaczynają dostrzegać jej dziwaczne zachowanie. Jednakże nie tylko Claire odczuwa zagubienie i przerażenie, cierpią także jej bliscy bowiem każdego dnia, obserwują jak ich ukochana żona, mama oraz córka powoli się wymyka, zapada w nicość po to, by ostatecznie stać się zupełnie obcą osobą, zatraconą w okrutnej chorobie. Claire postanawia założyć księgę pamięci, w której zapisuje swe ulotne wspomnienia. Do księgi wpisują się również jej mąż, córka, a także mama, notując bliskie sercu wspomnienia, dzielą się swoimi smutkami i radościami ze wspólnego życia. Księga ma stanowić swoistą pamięć o minionej i ulotnej przeszłości, odzwierciedlać jej przebieg i ważne chwile, które bezpowrotnie ulatują z umysłu chorej kobiety.

„Nie poznam jej przyszłych marzeń. Żadna z córek nie będzie mnie okłamywać, opowiadając, dokąd wychodzi, i żadna nie przyjdzie do mnie ze swoimi kłopotami, bo będę w innym świecie, nawet nieświadoma, co tracę” str. 20

Dodatkowo choroba Claire staje się zalążkiem, który motywuje ją do wyznania prawdy na temat ojca jej córki Caitlin, tym samym zrzucając na barki córki kolejny balast, który wywołuje u młodej, dojrzewającej dziewczyny ogromny stres oraz wiele wątpliwości. Czy dziewczyna jest w stanie odnaleźć nieznanego jej dotąd ojca, stanąć z nim oko w oko i poddać się jego ocenie, wejść w jego poukładane życie i zmierzyć się z zupełnie nową i nieznaną jej dotąd rodziną? Czy sama zostanie stosownie przyjęta i zaakceptowana? I czy jest w stanie żyć ze świadomością, że i ona, kiedyś może stać się ofiarą tej bezwzględnej choroby?

„Moja mama umiera […] umiera psychicznie. Ma alzheimera. I jest pięćdziesiąt procent ryzyka, że ja też będę chora”. Str. 294

Rowan Coleman oddała w ręce czytelników świetną powieść, która ukazuje nie tylko istotę choroby Alzheimera, ale także potęgę rodziny, bezinteresownej i czystej miłości między kobietą i mężczyzną, której nie zaburzy nawet tak okrutna i przykra w skutkach choroba, jaką jest Alzheimer. Ta powieść skłania do refleksji nad wieloma aspektami życia codziennego, ale także nad kwestią związaną z genami, które w przypadku choroby Alzheimera mają, istotny i nieuchronny skutek bowiem istnieje pięćdziesięcioprocentowe prawdopodobieństwo, iż dzieci osób, u których stwierdzono Alzheimera — odziedziczą tę chorobę. Dlatego nasuwa się pytanie, czy warto wiedzieć wcześniej, czy jest się nosicielem genu odpowiedzialnego za to przykre w skutkach schorzenie, czy może jednak lepiej żyć w nieświadomości? Ponadto autorka dała czytelnikowi możliwość poznania następstw choroby Alzheimera zarówno z perspektywy osoby chorej, jak i jej najbliższych, ukazała moralne dylematy bliskich osób, które na co dzień sprawują opiekę nad chorymi, ich słabości i przykrości, na które są narażone każdego dnia oraz zwątpienie, które w pewnym momencie w zupełnie naturalny sposób musi pojawić się w ich umysłach.

Po lekturze „Słów pamięci” są we mnie sprzeczne uczucia bowiem jakiś czas temu, po raz pierwszy z zagadnieniem choroby Alzheimera spotkałam się za sprawą niezwykle poruszającej powieści pod tytułem „Motyl” autorstwa Lisy Genovy. To właśnie ta autorka uzmysłowiła mi istotę tego przykrego w skutkach schorzenia i to właśnie L. Genova zupełnie oczarowała mnie swoją powieścią, skradła moje serce i na zawsze zagościła w mojej pamięci. Książka Rowan Coleman to także mądra i poruszająca powieść, ale zdecydowanie mocniej ujęła mnie historia ukazana przez wspomnianą L. Genovę, bo to od jej książki nie mogłam się oderwać, przeczytałam ją w jeden dzień, zupełnie zaniedbując wszelkie obowiązki. Dlatego to właśnie „Motyl” będzie dla mnie powieścią, która w niezwykle poruszający, ale jednocześnie lekki, przystępny i błyskotliwy sposób ukazała dylematy osób chorych na Alzheimera.

Reasumując, „Słowa pamięci” Rowan Coleman to poruszająca i smutna książka, która ukazuje całą paletę emocji towarzyszących nie tylko osobom zmagającym się z chorobą Alzheimera, ale także ich rodzinom. Niezaprzeczalnie jest to powieść, która skłania do wielu przemyśleń i chwilowej zadumy, ponadto niewątpliwie wielu odbiorcom zapadnie głęboko w pamięć. Rowan Coleman stworzyła książkę, która ukazuje potężną siłę miłości, nasyconą tęsknotą i ogromnym smutkiem, ale także nadzieją, troską oraz olbrzymią odpowiedzialnością i wytrwałością, na jaką skazane są rodziny stające w obliczu tak wielkiego dramatu, jaki stanowi Alzheimer. Niniejsza książka to również historia o próbie odnalezienia i zrozumienia siebie oraz o poszukiwaniu właściwej drogi. Niewątpliwie Rowan Coleman ukazała kwestię choroby Alzheimera, o którym już wcześniej pisała Lisa Genova w książce „Motyl” w zupełnie inny sposób, tym samym nie sprawiła, że powieść stała się wtórnym i nudnym sposobem zwrócenia uwagi na dramat rodzin zmagających się ze skutkami tego schorzenia. Dodatkowym atutem jest finał tej historii, który zawiera element zaskoczenia, a także niesie za sobą sporą dawkę wzruszenia bowiem, wyraziście odzwierciedla siłę, jaką stanowi wiara, miłość i RODZINA — serdecznie polecam!

„Nie choroby się boję, nie tego dziwnego, mrocznego i tajemniczego, wspaniałego świata, do którego mnie ona prowadzi. Ciężkim brzemieniem przygniata mnie świadomość, że zawodzę ludzi, których kocham, i nie mogę zrobić nic, by to zmienić”. Str. 368 

Książka bierze udział w wyzwaniu: 

Przeczytam tyle, ile mam wzrostu! (+2,00)